گروه زبان فارسی، دانشکده زبان ها، دانشگاه بغداد، بغداد، عراق
ادبیات فارسی معاصر آینه‌ای تمام‌نما از مفاهیم عمیق عرفانی، انسانی و اجتماعی است که در طی قرن‌ها، شاعران برجسته‌ای را در دامان خود پرورش داده است. در این میان، سوگواری و مرثیه‌سرایی به‌عنوان شاخه‌ای برجسته از ادبیات غنایی، جایگاه ویژه‌ای در شعر فارسی داشته و همواره بستری برای بازتاب احساس‌های انسانی، باورهای مذهبی و انتقادهاي اجتماعی فراهم کرده است. مرثیه، چه در سوگ خویشاوندان و یاران و چه در رثای ائمه‌ي معصومین (ع)، یکی از ابزارهای مهم شاعران برای پرداختن به اندوه، شکیبایی و حماسه است. این پژوهش با رویکرد تحلیلی ـ توصیفی به بررسی بازتاب سوگواری و مرثیه‌سرایی در شعر سه شاعر فارسی معاصر، حبیب‌الله چایچیان، علیرضا قزوه و عبدالجبار کاکایی می‌پردازد. هدف پژوهش، تحلیل بازتاب سوگواری در سروده‌های این شاعران و تبیین جایگاه مضامین عاشورایی و عزاداری در ادبیات معاصر فارسی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مرثیه‌های مذهبی، به‌ویژه سروده‌هایی در رثای عاشورا و امام حسین (ع)، به‌واسطه‌ی تأثیرات معنوی و فرهنگی عمیق، از برجستگی خاصی برخوردارند. چایچیان با زبانی نرم و احساس‌برانگیز، قزوه با لحنی حماسی و اعتراضی و کاکایی با بهره‌گیری از تصویرهای مدرن و استعاری، توانسته‌اند تنوع ابعاد سوگواری را به‌خوبی بازنمایی کنند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که این سروده‌ها، در کنار تقویت باورهای مذهبی، به‌عنوان رسانه‌ای مؤثر برای انتقال پیام‌های انسانی و فرهنگی، نقش‌آفرینی کرده و ادبیات فارسی معاصر را به بستری برای بازنمایی مفاهيم معنوی و مقاومت، تبدیل کرده‌اند.
واژگان کلیدی: ادبیات فارسی معاصر، سوگواری، مرثیه‌سرایی، حبیب‌الله چایچیان، علیرضا قزوه، عبدالجبار کاکایی.
مقاله کامل (اینجا کلیک نمایید)
چکیده بالا بخشی از مقاله ای است که در دهمین کنفرانس بین المللی بررسی مسائل جاری زبان ها، زبان شناسی، ترجمه و ادبیات (WWW.TLLL.IR) ، 14-13 بهمن 1403، اهواز، پذیرفته شده است.
